Υπακρωμιακός Πόνος του Ώμου (ΥΠΩ) – Η αποτελεσματικότητα της Φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης στον Υπακρωμιακό Πόνο του Ώμου (ΥΠΩ)

Σε μια πολύ πρόσφατη επιστημονική ανασκόπηση [1] που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2020 οι ερευνητές προσπάθησαν να ρίξουν φως στην αποτελεσματικότητα των μη χειρουργικών παρεμβάσεων στην συνηθέστερη αιτία του πόνου στον ώμο η οποία ονομάζεται υπακρωμιακός πόνος.

Υπακρωμιακό Πόνο στον Ώμο (ΥΠΩ) ορίζουμε την παρουσίας πόνου στην άρθρωση του ώμου, τη μείωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητάς του, που συνήθως εμφανίζονται κατά την ανύψωση και την εξωτερική στροφή.

Κάποιοι επιπλέον ορισμοί είναι:

• το σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής (ή πρόσκρουσης)
• η τενοντοπάθεια του πετάλου των στροφέων κ.λ.π.

Ενδεικτικά οι δομές που είναι δυνατόν να πάσχουν είναι:

• ο υπακρωμιακός θύλακας
• οι μυς και οι τένοντες του πετάλου των στροφέων
• το ακρώμιο
• ο κορακοακρωμιακός σύνδεσμος κ.α.

Επιπλέον παράγοντες, όπως η διαφοροποίηση της  κινηματικής των ώμων, η δυσλειτουργία των μυών που ελέγχουν την ωμοπλάτη, η υπερβολική χρήση λόγω παρατεταμένης έντονης εργασίας και η κακή στάση του σώματος, έχουν επίσης ενοχοποιηθεί ότι συνεισφέρουν στην συγκεκριμένη παθογένεια.

Ο Littlewood και οι συνεργάτες του το 2013 έκαναν μια ανασκόπηση σχετικά με τη διαχείριση της τενοντοπάθειας του πετάλου των στροφέων.[7] Αν και το μέγεθος της βελτίωσης ήταν αμφιλεγόμενο, η ανασκόπηση ανέφερε πως η άσκηση και η φυσικοθεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική στη διαχείριση της εν λόγω πάθησης.

Συνεπώς, συνιστάται η προοδευτική άσκηση, στην οποία πρέπει να δοθεί προτεραιότητα ως θεραπεία εκλογής, λόγω της κλινικής αποτελεσματικότητάς της (ισοδύναμη με χειρουργική επέμβαση), από πλευράς κόστους (λιγότερο δαπανηρή από τη χειρουργική επέμβαση), και άλλα συναφή οφέλη για την υγεία.

Άσκηση και Υπακρωμιακός Πόνος του Ώμου (ΥΠΩ)

Τα συμπεράσματα για την επίδραση της άσκησης στην ΥΠΩ είναι τα εξής:

• Η εποπτευόμενη προοδευτική άσκηση ώμων από μόνη της ή σε συνδυασμό με ασκήσεις στο σπίτι ήταν αποτελεσματικές βραχυπρόθεσμα για τη διαχείριση του ΥΠΩ. [2]
• Η άσκηση αποδεικνύεται ως μια ιδανική θεραπεία από το αρχικό στάδιο του ΥΠΩ. [5]
• Για τον επίμονο ΥΠΩ, οι προοδευτικού φορτίου ασκήσεις ενδυνάμωσης υπό εποπτεία αλλά και στο σπίτι οδήγησαν σε παρόμοια μακροπρόθεσμα αποτελέσματα με την χειρουργική επέμβαση αποσυμπίεσης των ώμων.
• Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης και οι διατάσεις υπό την εποπτεία του φυσικοθεραπευτή έχουν παρόμοια βραχυπρόθεσμα οφέλη αν συγκριθούν με αυτά μιας ενέσεως κορτικοστεροειδούς (κορτιζόνης).
• Σειρά ερευνητών ανέφεραν ότι η εστίαση στους μυς της ωμοπλάτης θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε βραχυπρόθεσμη παρακολούθηση, έναντι των γενικών προσεγγίσεων, τόσο στη λειτουργικότητα όσο και στον πόνο. [3],[4],[8]
• Για απασχολούμενους σε χειρονακτικά επαγγέλματα που πάσχουν από ΥΠΩ, τα στοιχεία έδειξαν ότι η άσκηση ήταν αποτελεσματική για τη μείωση και τη βελτίωση του πόνου αλλά και του χρόνου επιστροφής στην εργασία σε σύγκριση με μια ομάδα ελέγχου ή παρέμβαση placebo.
• Η θεραπεία μέσω της άσκησης ήταν αποτελεσματική για τη βελτίωση της βαθμολογίας πόνου (VAS), το εύρος της κίνησης και τη συνολική λειτουργία του ώμου βραχυπρόθεσμα (6-12 εβδομάδες) αλλά και μακροπρόθεσμα (πάνω από 3 μήνες επανέλεγχος).
• Οι ασκήσεις που χρησιμοποιήθηκαν στις εν λόγω έρευνες και φάνηκαν να είναι αποτελεσματικές ήταν οι ασκήσεις σταθεροποίησης της ωμοπλάτης, οι ασκήσεις ενδυνάμωσης του στροφικού πετάλου και ασκήσεις ελαστικότητας των μυών του ώμου

 Συνδυασμός άσκησης και  Manual Therapy

Σε τέσσερις μελέτες υψηλής αξίας αποδείχθηκε πως ο συνδυασμός του manual therapy και της άσκησης μείωσε δραστικά τον πόνο βραχυπρόθεσμα. Bασιζόμενοι στα αποτελέσματα αυτά οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως αυτό το θεραπευτικό σχήμα πρέπει να συστήνεται λόγω της αποτελεσματικότητας του.

«Πολυδιάστατη» Φυσικοθεραπεία – Υπακρωμιακός Πόνος του Ώμου (ΥΠΩ)

Τρεις είναι οι μελέτες που ασχολήθηκαν με την επίδραση της πολυδιάστατης φυσικοθεραπείας στον ΥΠΩ. Πολυδιάστατη θεραπεία ορίζεται ως η συνδυασμένη  -μη χειρουργική- θεραπεία συμπεριλαμβανομένων των φυσικών μέσων, της άσκησης, του manual therapy, της εφαρμογής ειδικών ταινιών (taping) και της ηλεκτροθεραπείας. Μία από τις έρευνες κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο συνδυασμός της άσκησης με τα υπόλοιπα μέσα φυσικοθεραπείας (φυσικά μέσα, Kinesiotape και βελονισμός) είχαν πολύ θετικά αποτελέσματα.

Θεραπευτικό Laser, Υπέρηχος, Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία

Στις περισσότερες συστηματικές ανασκοπήσεις που υπάρχουν τα αποτελέσματα δείχνουν ότι δεν υπάρχει κάποιο όφελος από την χρήση των παραπάνω μηχανημάτων για την θεραπεία του ΥΠΩ ειδικά όταν χρησιμοποιούνται ως μονοθεραπεία (χωρίς παρέμβαση με άσκηση). [6],[10]

Ένεση Κορτικοστεροειδών

Σε μια από τις έρευνες ο Steuri και οι συνεργάτες του [9] ανέφεραν ότι η έγχυση κορτικοστεροειδών είχε μόνο βραχυπρόθεσμα (αμέσως μετά την παρέμβαση) καλύτερα αποτελέσματα στη μείωση του πόνου και στη βελτίωση της λειτουργικότητας του ώμου σε σχέση με το γκρουπ ελέγχου (καμία θεραπεία) αλλά και το γκρουπ που ακολούθησε φυσικοθεραπεία. Οι καθοδηγούμενες εγχύσεις κορτιζόνης με υπέρηχο είχαν ακόμα καλύτερα αποτελέσματα από τις «τυφλές» ενέσεις.

Συμπέρασμα

Τα αποδεικτικά στοιχεία των ερευνών για την άσκηση ως η σημαντική στρατηγική διαχείρισης για την ΥΠΩ αυξάνεται και ενισχύεται. Δεν είναι δυνατόν να δηλωθεί ότι ένα πρόγραμμα άσκησης είναι πιο κατάλληλο από ένα άλλο με επαρκή τεκμηρίωση εφόσον κάθε περιστατικό δεν είναι ίδιο αλλά και κάθε ασθενής είναι ιδιαίτερος. Ωστόσο, μπορεί να υπάρξει σύσταση ώστε να συμπεριληφθεί το manual therapy ως μια επιπλέον παρέμβαση σε συνδυασμό με την άσκηση.

Οι συγκρουόμενες αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα της «πολυδιάστατης» θεραπείας (χρήση taping, βελονισμού, ηλεκτροθεραπείας κλπ) και των εγχύσεων κορτιζόνης μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρέπει να εφαρμόζονται κατά περίπτωση.

Άλλες συνηθισμένες, μη χειρουργικές πρακτικές,  όπως ο θεραπευτικός υπέρηχος, το λέιζερ και  ο κρουστικός υπέρηχος ελέω αποδεικτικών στοιχείων για την  αποτελεσματικότητά τους στον ΥΠΩ συνίσταται από τους ερευνητές να μην χρησιμοποιούνται.

Πηγές

1. Louise Pieters, PT1, Jeremy Lewis, PT, PhD2–4, Kevin Kuppens, PT1, Jill Jochems, PT1, Twan Bruijstens, PT1, Laurence Joossens, PT1, Filip Struyf, PT, PhD1: «An Update of Systematic Reviews Examining the Effectiveness of Conservative Physical Therapy Interventions for Subacromial Shoulder Pain» Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy February 29, 2020 Volume 50, Issue 3, Pages131-141
2. Abdulla SY, Southerst D, Côté P, et al. Is exercise effective for the management of subacromial impingement syndrome and other soft tissue in­juries of the shoulder? A systematic review by the Ontario Protocol for Traffic Injury Management (OPTIMa) Collaboration. Man Ther. 2015;20:646- 656. https://doi.org/10.1016/j.math.2015.03.013
3. Bury J, Littlewood C. Rotator cuff disorders: a survey of current (2016) UK physiotherapy prac­tice. Shoulder Elbow. 2018;10:52-61. https://doi. org/10.1177/1758573217717103
4. Bury J, West M, Chamorro-Moriana G, Littlewood C. Effectiveness of scapula-focused approaches in patients with rotator cuff related shoulder pain: a systematic review and meta-analysis. Man Ther. 2016;25:35-42. https://doi.org/10.1016/j. math.2016.05.337
5. Dong W, Goost H, Lin XB, et al. Treatments for shoulder impingement syndrome: a PRISMA systematic review and network meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2015;94:e510. https://doi. org/10.1097/MD.0000000000000510
6. Haslerud S, Magnussen LH, Joensen J, Lopes- Martins RA, Bjordal JM. The efficacy of low-level laser therapy for shoulder tendinopathy: a sys­tematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Physiother Res Int. 2015;20:108- 125. https://doi.org/10.1002/pri.1606
7. Littlewood C, May S, Walters S. A review of sys­tematic reviews of the effectiveness of conserva­tive interventions for rotator cuff tendinopathy. Shoulder Elbow. 2013;5:151-167. https://doi.org/ 10.1111/sae.12009
8. Saito H, Harrold ME, Cavalheri V, McKenna L. Scapular focused interventions to improve shoul­der pain and function in adults with subacromial pain: a systematic review and meta-analysis. Physiother Theory Pract. 2018;34:653-670. https://doi.org/10.1080/09593985.2018.1423656
9. Steuri R, Sattelmayer M, Elsig S, et al. Effectiveness of conservative interventions including exercise, manual therapy and medical management in adults with shoulder impingement: a systematic review and meta-analysis of RCTs. Br J Sports Med. 2017;51:1340-1347.
10. Yu H, Côté P, Shearer HM, et al. Effectiveness of passive physical modalities for shoulder pain: systematic review by the Ontario Protocol for Traffic Injury Management Collaboration. Phys Ther. 2015;95:306-318. https://doi.org/10.2522/ ptj.20140361.